Louis Yi Liu excelleert met ‘Four Journeys’(foto) zijn eerste lange documentaire. Dit jaar verkozen tot openingsfilm van het International Documentary Film Festival. Vier films waren er te zien van de Armeniër Artavazd Pelechian(83), die de Lifetime Achievement Award op IDFA ontvangt. Ook aandacht voor de mooie Vietnamese documentaire ‘Children of the Mist’.
Eenkindpolitiek
De beste documentaire van de films die ik dit jaar gezien heb, vind ik ‘Four Journeys’ van de Chinese filmmaker Louis Hothothot, pseudoniem voor Louis Yi Liu. Het gaat over filmmaker Louis, die een illegaal tweede kind was in de tijd dat er een door Mao ingevoerde ‘eenkindpolitiek’ was opgelegd. Hij gaat met zijn camera na jaren geen contact te hebben gehad op bezoek in China bij zijn ouders en zus. Hij is behoorlijk vervreemd van zijn familie.
Metaforen
De ouders gaan het pijnlijke verleden uit de weg en praten er aanvankelijk zo min mogelijk over. Geleidelijk aan en met veel geduld weet Louis zijn ouders aan het praten te krijgen. Zijn zus is jaloers op hem omdat Louis die nu in Nederland woont zich losgemaakt heeft van zijn familie, hij heeft zich zijn leven lang ongewenst gevoeld. Het klinkt vrij zwaar allemaal, maar Louis maakt het wat lichter door met veel humor, wijsheid en gevoel te filmen. Bovendien gebruikt hij subtiele shots van insecten in close up als metaforen voor sommigen van de personages in zijn film.
Children of the Mist
‘Children of the Mist’ bestaat uit mooi beelden over een gezin uit een inheems volk in Noord-Vietnam, de Hmong genaamd. Met veel uit de hand gedraaide shots waardoor filmmaker Diem Ha Le dicht op de huid van Di filmt. Zij is de hoofpersoon in de film. Di ontmoet een jongen op een feestje, die vast van plan is om haar meteen te trouwen. Zij mag hem wel, maar zij is pas 14 en wil nog haar opleiding afmaken en zij vindt zichzelf veel te jong om zich nu al te binden. De familie van de jongen is beledigd dat zij niet wil trouwen en zet haar enorm onder druk.
Het is heel bijzonder een film uit Vietnam te zien, een land waar heel sporadisch films gemaakt worden. In de Q en A zei de jonge filmmaker Diem Ha Le, dat zij de film die net af is, zonder de Vietnamese censor te hebben geraadpleegd, direct naar IDFA stuurde.
Pelechian
De in Nederland vrijwel onbekende Armeense filmmaker Artavazd Pelechian, wordt door IDFA bekroond met een Lifetime Achievement Award. Bovendien noemde zijn landgenoot en legendarische cineast Sergej Paradzjanov (De Kleur van Granaatappels) hem ’een van de weinige authentieke genieën in de wereld van de cinema’. Dat schept hele hoge verwachtingen en zoals zo vaak valt het dan tegen.
Ook nu, met name bij zijn laatste documentaire ‘La Nature’. Een grote aaneenschakeling van natuurrampen geplukt uit beeldarchieven. Zoals windhozen, gigantische tsunami’s, vulkaanuitbarstingen en ander natuurgeweld. Met bombastische en super dramatische muziek op de geluidsband. Heel even is er een moment van rust, met mooie beelden van golven op zee en Mozart muziek, maar dan barst de ellende weer los.
Ik vind het teveel van hetzelfde, met veel herhalingen en weinig balans. Net als in goede muziek moet er een afwisseling van licht en donker, largo en allegro zijn. Anders slaat het dood en schiet het zijn doel voorbij.
Schapen
Veel interessanter vind ik zijn korte film ‘Season of the Year’ (1975). Met bijzondere zwart-wit beelden van Armeense schaapherders, die de natuur in hun greep proberen te houden. Vooral heftige beelden van schapen, die door een woest kolkende rivier worden gesleept. Of herders die van een berg afroetsjen, waarbij ze uit alle macht een schaap proberen bij zich te houden. In andere shots glijden ze trekkend aan grote hooibergen een steile helling af. Deze uitzonderlijke beelden blijven nog lange tijd in mijn hoofd spoken.
Jarmusch
De montage is het element dat het meeste opvalt. Pelechian noemt het afstandsmontage. Hij vindt dat een individueel shot geen betekenis op zichzelf heeft, maar in samenhang met andere ritmisch gemonteerde beelden pas echt tot leven komt. Jammer alleen dat die beelden vooral uit ‘La Nature’, bij mij in ieder geval na verloop van tijd eerder irritatie dan bewondering oproepen.
In de prachtige film ‘Down by Law’ van filmmaker Jim Jarmusch merkt het door Roberto Benigni gespeelde karakter op: ‘it is a sad and beautiful world.’ Inderdaad niet alleen triest, maar ook prachtig. Die balans is belangrijk voor ieder kunstwerk.
Waardeer dit artikel
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
* Fotorechten: IDFA 2021.