Eregast van IDFA (International Documentary Festival Amsterdam) dit jaar is de Duitse beeldend kunstenaar, filmmaker en schrijver Hito Steyerl(1966). Zij wordt geïnterviewd door artistiek directeur van IDFA Orwa Nyrabia. Van 29 januari-12 juni 2022 komt er een grote expositie van Steyerl in het Amsterdamse Stedelijk Museum.
In zijn inleiding zegt Nyrabia verheugd te zijn om Hito Steyerl te ontvangen voor haar masterclass. Zij wordt een van de meest veelbelovende kunstenaars van deze tijd genoemd, een etiket waar zij zich wat ongemakkelijk over voelt. Zij is bekend van films als ‘How Not to be Seen’ en ‘A low Life Mythology.’ In veel van haar werk vindt er een dialoog plaats tussen kunstgeschiedenis en maatschappijkritiek. De masterclass vindt plaats in Tuschinski, dat onlangs gekozen is als mooiste bioscoop ter wereld.
BerlijnseMuur
Nyrabia vindt Steyerl een van de hardst werkende kunstenaars die hij kent. Tot voor kort wist hij niet van haar bestaan af, maar jongere medewerkers bij IDFA tipte hem over de filmmaker. Hito Steyerl’s vertoonde afstudeerfilm ‘Die leere Mitte’(1998) gaat over de ontwikkelingen van het stuk land tussen Oost- en West-Berlijn bij de Potzdammer Platz. Hito zegt veel historische research te hebben gedaan hiervoor, dit vertaalt zij naar esthetische beelden.
In 1989 werd de Berlijnse Muur afgebroken, die West-en Oost-Berlijn scheidde. Net als toen, aldus Steyerl ‘worden de minderheden nog steeds weggedrukt uit de samenleving’. Er zullen altijd minderheden zijn, wij moeten er goed mee omgaan, vindt Hito. Verwijzend naar het vluchtelingenbeleid in Europa. Zij vindt dat het ‘geweld extremer is dan vroeger, vele migranten zijn nu wel beter vertegenwoordigd in de samenleving, met name de jongeren.’
Gouden Eeuw
Later in het gesprek heeft Nyrabia het over de huidige ‘Gouden Eeuw’ in het maken van documentaires. Steyerl(lacht): ‘Ik heb het meeste gemist van deze Gouden Eeuw. Die term doet mij denken aan een rijke periode in het schilderen in Nederland(Rembrandt), tulpen en klimaatsverandering.’
Nyrabia merkt op dat Hito zeer kritisch is over ’big money’. Het gevaar dreigt daardoor dat zij wordt gemarginaliseerd vindt hij. In haar film ‘Die Leere Mitte’ constateert zij bijvoorbeeld dat multinational Mercedes Benz een van de eerste bedrijven was die zich vestigt in het stuk braak liggende grond bij de Potzdammer Platz.
Hito: ‘Dat marginaliseren klopt wel, tot mijn 40e jaar werd mijn werk als té intellectueel gezien. Er was geen plaats voor in die tijd. Nadat ik de switch maakte naar beeldende kunst en installaties werd het makkelijker voor mij. In beeldende kunst is meer ruimte voor verschillende genres en meer openheid voor diverse stijlen. ’Bij film heb je de hele machinerie eromheen, samen met de esthetiek die wordt gesmeerd door geld.’
Top 14
Wat is de invloed van Internet op het film maken? Steyerl vindt het een zwaard met twee kanten. Aan de ene kant is het goed dat filmmakers hun werk er kunnen vertonen, maar de makers verdienen er vaak nauwelijks iets mee.
Orwa Nyrabia noemt de Top 10 films die eregast Hito Steyerl mag samenstellen. In haar geval een top 14. Lekker eigenzinnig! Drie films worden er uitgelicht. ‘Nitrate Kisses’ van Barbara Hammer(VS) over verborgen beeldgeschiedenissen en het belang van gezien mogen worden. ‘Citizen Four’ (Duitsland) over klokkenluider Edward Snowden van Laura Poitras met wie Steyerl samenwerkte. En de Japanse film ‘Yama, Attack to Attack’(Sato en Yamaoka) over de erbarmelijke omstandigheden van dagloners in Tokio.
Net als in 2017 met internetkunstenaar Jonathan Harris weet IDFA weer een boeiende visuele kunstenaar als Hito Steyerl te strikken als eregast.
Fotorechten:IDFA 2021.
Waardeer dit artikel
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.