Laatst zag ik de reprise van het toneelstuk The Fountainhead van Internationaal Theater Amsterdam (ITA) in de nieuwe Rabozaal van de stadsschouwburg in de hoofdstad. Het gaat over de strijd tussen twee architecten in New York. In 1943 geschreven door schrijfster Ayn Rand (1905-1982).
De geniale Howard Roark, gespeeld door Ramsey Nasr en zijn rivaal Peter Keating, een echte opportunist. Deze architect wordt knap en intens vertolkt door Aus Greidanus jr. Ramsey Nasr won terecht de Louis d’Or, de hoogste prijs in het Nederlandse theater, voor de rol van Roark in 2015. Hij is een idealistische architect, die uitsluitend werkt om te creëren, of te scheppen zoals hij het zelf noemt. Roark is een rationele idealist die authentieke gebouwen wil ontwerpen en daarmee de wereld mooier wil maken. Hij is niet uit op roem of macht maar wil zijn talent zo goed mogelijk ontwikkelen. Om dit te bereiken wil hij geen compromissen sluiten, het is bij hem alles of niets. Twijfel lijkt hij niet te kennen.
Tweedehands
In zijn onstuitbare gedrevenheid slaat hij soms wat door. Hij heeft het in zijn indrukwekkende slotspeech over ‘tweedehands’ mensen. Niet tweederangs, dat zou erg denigrerend zijn. Met tweedehands bedoelt hij denk ik mensen die niet een eigen mening vormen, maar andere napraten. Parasieten in zijn eigen woorden.
Zijn concurrent Keating doet er alles aan om prestigieuze competities te winnen en beroemd en geliefd te worden. Hier wil hij alles voor opzij zetten. Andere belangrijke rollen zijn er voor Dominique Francon, dochter van een invloedrijke architect en femme fatale. Elke man die macht en aanzien heeft weet zij te verleiden, last van een geweten heeft zij nauwelijks. Als zij Roark ontmoet gaat hij ook voor de bijl. Dominique wordt met verve en brille gespeeld door Halina Reijn. Tegen het einde van het stuk wordt haar personage meer uitgediept, als zij zich bewust wordt van het belang van unieke en eigenzinnige kunstenaars als Roark.
Rupert Murdoch
De invloedrijke journalist Toohey van de populaire krant The New York Banner, vilein gespeeld door Bart Slegers, is uit op macht en rijkdom. Sympathieker is zijn collega Steven Mallory, een sterke rol van Maarten Heijmans, bekend van zijn titelrol in de televisie serie over Ramses Shaffy. Toohey probeert steun te krijgen voor zijn soulmate Peter Keating door hem te promoten in zijn krant. Toohey probeert zich in te likken bij zijn charismatische baas Gail Wynand, de eigenaar van de krant. Een soort Rupert Murdoch avant la lettre. Uitstekend vertolkt door de altijd overtuigend en ogenschijnlijk met gemak acterende Hans Kesting. Tweevoudig Louis d’Or winnaar in 2016 en 2008 voor Angels in America. Wynand is dol op macht, maar hij komt tot inkeer en geeft een ontwerp opdracht aan Howard Roark. De vriendschappelijke scènes tussen de twee zwaargewichten die volgen horen tot de hoogtepunten van deze voorstelling. Prachtig ‘underacting’, spontaan, sprankelend en humoristisch.
Genieën
Howard Roark doet denken aan de gedreven en immens getalenteerde architecten Frank Lloyd Wright en Le Corbusier. Zowel in de modernistische bouwstijl als in hun megalomane bevlogenheid. Andere genieën komen in gedachten als Johan Cruyff de onnavolgbare voetballer, die met zijn voeten kon uitvoeren wat zijn hoofd bedacht. En altijd enkele stappen vooruit kon denken in het veld. Of Mozart die bijna spelenderwijs hele symfonieën kon bedenken. Of Picasso die als kind al heel volwassen kon tekenen en alles wat hij daarna aanraakte, verf, klei, keramiek en afgedankte spullen, omtoverde tot niet te evenaren magische kunst.
Architectenbureau
Wie ook een prijs verdient is decor- en lichtplan ontwerper Jan Versweyveld. Voor zijn verwezenlijking van een prachtig decor in de vorm van een industrieel architectenbureau. Licht en open, met een tekentafel op de voorgrond verbonden aan een groot scherm waarop de ontwerpen van Roark en Keating live mee te kijken zijn. Ondersteund door innovatieve live muziek van Eric Sleichim.
Veel lof uiteraard voor regisseur Ivo van Hove, die uit alle acteurs stuk voor stuk het beste weet te halen. Van Hove de meermalen gelauwerde regisseur, onder meer met de Laurence Olivier Award( 2015) en de Tony Award (2016), wordt steeds meer erkend in het buitenland. Mede door het regisseren van sterren in gastrollen als Juliette Binoche (Antigone), Jude Law (Obsession). Het ITA reist met zijn repertoire de wereld rond.
Lazarus
Het is knap dat het toneel ensemble het vertrek van grote acteurs als Jacob Derwig, Roeland Fernhout, Fedja van Huet, Barry Astma en Hadewych Minis moeiteloos opgevangen heeft. Door nieuwe grote talenten aan te trekken als Robert de Hoog, Hélène Devos, Aus Greidanus junior, Maarten Heijmans en Maria Kraakman. Naar Ivo van Hove’s nieuwe opera Lazarus (oktober), vlak voor zijn dood gemaakt met popster David Bowie, wordt reikhalzend uitgekeken.
– The Fountainhead is t/m 19 januari te zien in de stadsschouwburg in Amsterdam.
Jaap Mees
Waardeer dit artikel
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.