Het 32e International Documentary Festival Amsterdam is bijna een week aan de gang. Het tweede festival onder de bezielde leiding van de Syrische filmproducent Orwa Nyrabia. In zijn voorwoord in de programmakrant zegt Nyrabia: ‘een film kan je informeren, vermaken of een beter mens van je maken.’
Orwa Nyrabia interviewt in Tuschinski de eregast van dit jaar de Chileense filmmaker Patricio Guzman (1941). Tegen het einde van het boeiende gesprek waar ook Guzman’s vrouw en producente Renate Sachse aan meedoet, vraagt Nyrabia hoe hij het voor elkaar krijgt maar door te blijven filmen in vaak moeilijke omstandigheden. Guzman zegt dat hij erin gelooft dat je altijd een slechte situatie te boven kunt komen. Dit is ook te zien in zijn trilogie over Chili: ‘Battle of Chili’. In zijn ogen zijn belangrijkste werk.
Toen dictator Pinochet afgezet werd en Salvador Allende de nieuwe president, kwam Guzman in 1973 in een gevangenenkamp terecht na de militaire staatsgreep tegen Allende. Hij vluchtte naar Cuba, Spanje en woont nu in Parijs. Guzman zegt dat de staatsgreep een diepe wond heeft achtergelaten bij hem. Hij vergelijkt de situatie met die van Orwa Nyrabia, allebei vluchtelingen die leven en werken in een ander land dan hun homeland.
Andes
‘The Cordillera of Dreams’’ heet de laatste film van Patricio Guzman. Hierin zet hij prachtige beelden van het Andes gebergte af tegen de politiek sociale situatie in Chili. Een keur aan schilders, beeldhouwers, dichters vertellen lyrisch over hun land en de Andes. Een gebergte dat beschermt, maar ook isoleert. Een van de opmerkelijke personages in de film is Pablo Sallas een gedreven filmmaker, die de belangrijke straatprotesten van duizenden jongeren tegen Pinochet nauwkeurig in beeld heeft gebracht en dat is blijven doen, met gevaar voor eigen leven. Het is treurig dat na de hoopvolle tijd onder Allende, het land nu steeds meer wordt geprivatiseerd, met als gevolg dat de kleine laag rijken steeds rijker worden en de armen steeds armer.
Earth
Van heel andere aard is de film ‘Earth’ van de Oostenrijker Nicolaus Geyrhalter (1972). Bekend van ‘Our Daily Bread’ over de voedselindustrie en ‘Homo Sapiens’ over verlaten gebouwen overal ter wereld, overgenomen door de natuur. Earth is een antropologische benadering hoe immense machines de aarde bewerken op zoek naar delfstoffen. Marmer in Carrara, koper in Spanje, het afgraven van zandbergen in Californië , het aanleggen van een treintunnel in de Brennerpas, Oostenrijk en het meest controversiële: de dumping van kernafval vaten in een zoutmijn in Duitsland. Het afval wordt diep onder de grond begraven, maar wat gebeurt er als de metalen omhulsels het op den lange duur begeven. Zelfs de tüchtige medewerkers geven toe dat de veiligheid niet volledig gegarandeerd is. De centrale vraag in Earth is hoeveel aarde er gemanipuleerd moet worden om onze veeleisende levensstijl in stand te houden.
Tarkovsky junior
Over onze levensstijl heeft de Russische cineast Andrei Tarkovsky ook veel te zeggen. Andrej junior maakte de documentaire ‘Andrey Tarkovsky, a cinema prayer’. In Tarkovski’s ogen is de mens het aan zichzelf verplicht om zijn spirituele wortels niet te ontkennen en te vergeten. Tarkovsky niet vies van stevige uitspraken, vindt dat de ware kunstenaar altijd vanuit spirituele en morele bronnen put om zijn kunst te maken. Anders is hij/zij geen echte kunstenaar. Zijn zoon Andrej A. Tarkovsky die woont in Florence, runt een Tarkovski Archief in Italië. Hij laat zijn vader uitgebreid aan het woord over zijn films, zijn overtuigingen, herinneringen en de noodzaak een spiritueel leven te leiden. Afgewisseld door prachtige gedichten van Andrei’s vader. Tarkovsky zegt een grote bewondering te hebben voor Shakespeare, Bach, Tolstoj en Leonardo da Vinci. De film die hij het meest geslaagd vond is Stalker, omdat het eindresultaat het dichts kwam bij zijn begin idee. Zowel bij de films, vooral ‘De Spiegel’ als bij de aan te raden Andrei Tarkovsky expositie in filmmuseum Eye ( nog t/m 6 december), merk ik dat Tarkovsky mij buitengewoon diep raakt en ontroert.
Discriminatie
‘Europa, based on a real story’ van de Rwandese regisseur Kivu Ruhorahoza. Gemaakt met geld van een Portugese producent uit de UK en Zwitserland. Over Simon, een Nigeriaanse man met droevige ogen die terugkeert naar Londen waar hij geboren is, om zijn geliefde van gemengd ras te zien. Het meest schrijnend is hoe slecht politieke vluchtelingen worden opgevangen door de Home Office in Engeland. Vluchtelingen die vaak een zwaar verleden met zich meedragen worden vaak op mensonterende wijze behandeld. Geen werkvergunning, slechte woonsituatie en openlijke en verborgen discriminatie. Het treurige leven van Simon in Londen wordt afgewisseld met beelden van kleurrijke ‘Dump Trump’ demonstraties en betogingen van rechts extremisten, gestimuleerd door de Brexit.
Jaap Mees
https://youtu.be/f1xMOjiErr0 Trailer film.
© foto’s IDFA.
Waardeer dit artikel
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.